Description
Η Προτελευταία εποχή είναι ένα αυτοτελές μυθιστόρημα. Αποτελεί, ωστόσο, μέρος μιας ευρύτερης μυθιστορηματικής σύνθεσης, που άρχισε με τον τόμο Ανατολική μεσόγειος (Λευκωσία, 1969).
Στον τόμο εκείνο περιγράφεται η ζωή της Κύπρου στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας (1960-1963) και επισημαίνονται κιόλας οι διεργασίες εκείνες, υποκειμενικές και αντικειμενικές, που θα οδηγήσουν αργότερα στη μεγάλη τραγωδία: η συγγραφέας διαισθάνεται κιόλας την τραγική μοίρα του νησιού, τη διάσπαση, το διχασμό και την κατάρρευση.
Στην Προτελευταία εποχή περνούν με αδρότητα οι εξελίξεις και περιστάσεις της δεκαετίας 1963-1974, που στάθηκε η πιο κρίσιμη της κυπριακής ζωής. Φωτίζονται τα γεγονότα που στάθηκαν προσδιοριστικά στη διαμόρφωση του κυπριακού δράματος και στην κατάληξή του. Αναδύονται και αναλύονται, στην καταγωγή, διάπλαση και ανέλιξή τους, οι ανθρώπινοι εκείνοι χαρακτήρες, που χρησιμοποιώντας ξανά ως έμβλημα το εθνικό ιδανικό της “Ένωσης”, αναδείχθηκαν, χάρη στην υποστήριξη και υποκίνηση του δικτατορικού καθεστώτος της Αθήνας, σε δυναμικούς συντελεστές των εξελίξεων που οδήγησαν ένα από τα συμπαγέστερα και ακμαιότερα τμήματα του ελληνισμού σε μια τραγική κατάσταση.
Νέα πρόσωπα αποτελούν τους χαρακτήρες της Προτελευταίας εποχής, χωρίς να απουσιάζουν και μερικά από τα πρόσωπα της Ανατολικής μεσογείου (ο Γιώργος, η Μαργαρίτα, ο Νικήτας, το παιδί), που, όμως, διαδραματίζουν εδώ δευτερεύοντες ρόλους. Με εξαίρεση τον Ιωνά, κεντρική μορφή και των δύο μυθιστορημάτων, που ενσαρκώνει τον ανθρώπινο εκείνο τύπο – συμπύκνωση ενός ολόκληρου τμήματος του κυπριακού ελληνισμού – τον οποίο διέπλασε ένα εθνικό ιδανικό που, από πηγή επιβίωσης ενός λαού, παραφθείρεται και γίνεται όργανο ολέθρου του, γιατί πολλοί δεν είχαν έγκαιρα αντιληφθεί ότι είχε αναλώσει την ιστορική χρησιμότητα και διαδρομή του. Η ιστορία του Ιωνά, ταυτισμένη με την παραφθορά του εθνικού αυτού ιδανικού και τις συνέπειές της, ολοκληρώνεται και κορυφώνεται στην Προτελευταία εποχή, συμπυκνώνοντας, μέσα στην ατομική μοίρα του ανθρώπου αυτού, τη συγκινητική ιστορία ενός λαού και ενός τόπου … Ιστορία, που οργανικό μέρος της είναι και η μοίρα των Τουρκοκυπρίων, η οποία περιγράφεται επίσης στις σελίδες του έργου.
Η εξέλιξη αυτή ξετυλίγεται μέσα στις σελίδες του έργου, με τη νομοτέλεια αρχαίας τραγωδίας, όπου δράσεις και αντιδράσεις, πράξεις και παραλείψεις, στάσεις και αντιστάσεις, λάθη και επιτυχίες, εγρήγορση και τύφλωση, συνθέτουν ένα οργανικό όλο που φαίνεται άφευκτο και φέρει τη σφραγίδα της μοίρας, καθώς προσδιορίζεται καταναγκαστικά από την αφετηρία και την κατάληξή του.
